Бастауыш сынып мұғалімдерінің ӘБ БАЯНДАМА

«Білім алушылардың оқу және шығармашылық мотивациясын арттыруға қазіргі заманғы технологиялардың әсері»

Қазіргі уақытта әлемдік білім беру кеңістігіне кіруге бағдарланған білім беру жүйесі өзгеруде.

Өз бетінше шешім қабылдай алатын, бастамашыл және өнертапқыш адамдарға деген қажеттілік артуда. Мектеп өзіне басты міндет қоюы тиіс: балаларды серпінді, өзгермелі әлемде өмір сүруге үйрету. Бұл ретте міндет тек білім мен технологияларды беруде ғана емес, сондай-ақ түрлі құзыреттерді: коммуникативтік, ақпараттық, зияткерлік...

Біздің өркениеттің қазіргі даму кезеңінде балаларға ақпарат мұхиты құлауда. Мұндай ақпаратты қабылдауға, өңдеуге және қолдануға қалай үлгеруге болады? Оны әрбір ересек адам көтере алмайды. Қазіргі заманғы оқушыға көмектесу үшін біз өзіміз заманнан қалмауымыз қажет. Мұндай жағдайда мұғалім заманауи инновациялық технологиялардың, идеялар мен бағыттардың кең спектріне бағдарлануы қажет.

Оқытудың мақсаты уәждемені арттыруға, оқушылардың функционалдық сауаттылығын және негізгі құзыреттерін қалыптастыруға ықпал ететін оқытудың қазіргі заманғы технологияларын енгізу болып табылады.

Оқушылардың оқылатын материалға қызығушылығын қалай қолдауға және сабақ бойы оларды белсендіруге болады, оқытушының рөлі оқулықта қажетті ақпаратты беруден гөрі, танымдық іс-әрекеттің ұйымдастырушысы болудан тұрады. Оқытушы бұл ретте оқу қызметін ұйымдастырады және басқарады. Осының бәрі барабар педагогикалық технологияларды іздеуге және оларды өз тәжірибесінде пайдалануға итермелейді.

Жаңа технологияларды енгізу білім беру жүйесіне түбегейлі өзгерістер енгізеді: бұрын оның орталығы мұғалім болса, енді оқушы болды. Бұл әрбір оқушыға өзіне лайықты қарқында және оның қабілеттеріне сәйкес келетін деңгейде білім алуға мүмкіндік береді.

Оқыту процесінде жаңа технологияларды пайдалану арқылы дәстүрлі сабақтан кету білім беру ортасының біркелкілігін және оқу процесінің біркелкілігін жоюға мүмкіндік береді, білім алушылардың қызмет түрлерін ауыстыруға жағдай жасайды, денсаулық сақтау қағидаттарын іске асыруға мүмкіндік береді. Пән мазмұнына, сабақ мақсаттарына, білім алушылардың дайындық деңгейіне, олардың білім алу сұраныстарын қанағаттандыру мүмкіндігіне, білім алушылардың жас санатына байланысты технологияларды таңдауды жүзеге асыру ұсынылады.

Көбінесе педагогикалық технологияны:

• Тәсілдердің жиынтығы - педагогикалық қызметтің терең процестерінің сипаттамаларын, олардың өзара іс-қимылының ерекшеліктерін көрсететін педагогикалық білім саласы, оларды басқару оқу-тәрбие процесінің қажетті тиімділігін қамтамасыз етеді;

• Әлеуметтік тәжірибені беру формаларының, әдістерінің, тәсілдерінің және құралдарының жиынтығы, сондай-ақ осы процесті техникалық жарақтандыру;

Оқу-танымдық процесті ұйымдастыру тәсілдерінің жиынтығы немесе мұғалімнің нақты қызметімен байланысты және қойылған мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған белгілі бір іс-әрекеттердің, операциялардың бірізділігі (технологиялық тізбек).

Қазір оқу қызметіне оң тұрақты ынталандыруды қалыптастыру көмегіне жаңа педагогикалық технологиялар келді:

- тұлғаға бағдарланған;

- деңгейлiк саралау технологиясы

- проблемалық оқыту;

- ойын;

- топтық;

- АКТ;

- денсаулық сақтау және басқалар.

Оқу процесіне жаңа педагогикалық технологияларды енгізу оқу процесін жандандыруға, дамытушы оқыту идеяларын іске асыруға, сабақтың қарқынын арттыруға, оқушылардың өзіндік жұмыс көлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді. Бұл технологияларды оқу процесінде пайдалану қазіргі заманғы мектеп білімінің қажеттілігі болып табылады. Оларды пайдалану сабақтарда жұмыс түрлерін, оқушылардың қызметін әртараптандыруға, назар аударуды жандандыруға, тұлғаның шығармашылық әлеуетін арттыруға, сабақ уақытын үнемдеуге мүмкіндік береді.

Тұлғаға бағытталған оқыту технологиясы

Сабақта шығармашылық жағдай жасауға көмектеседі, сондай-ақ балалардың жеке қабілеттерін дамыту үшін қажетті жағдайлар жасайды.

Деңгейлік саралау технологиясы

Саралау білімді неғұрлым берік және терең меңгеруге, жеке қабілеттерді дамытуға, дербес шығармашылық ойлауды дамытуға ықпал етеді. Әртүрлі деңгейлі тапсырмалар сыныпта сабақты ұйымдастыруды жеңілдетеді, оқушылардың мүмкіндіктеріне сәйкес оқуда ілгерілеуі үшін жағдай жасайды. Оқушылармен саралап жұмыс істеу арқылы олардың назары сабаққа түспейтінін көруге болады, себебі әркімнің қолынан келетін тапсырма бар, «мықты» оқушылар сағынбайды, өйткені оларға әрқашан ойластыратын тапсырма беріледі. Балалар үнемі қолдан келген еңбекпен айналысады. Күшті оқушылар өз қабілеттерінде орнығады, әлсіздер оқу табысын сезінуге мүмкіндік алады, мотивация деңгейі артады.

Проблемалық оқыту

Проблемалық жағдайлар мен оқушылардың белсенді танымдық қызметін құруға негізделген әдістерді пайдалану балаларды білімді өзектендіруді талап ететін күрделі мәселелерді іздеуге және шешуге бағыттауға мүмкіндік береді. Оқу қызметінде проблемалық жағдайлар жасау және оқушылардың оларды шешу бойынша белсенді дербес қызметін ұйымдастыру, нәтижесінде білімді, іскерлікті, дағдыларды шығармашылық меңгеру орын алады, ойлау қабілеті дамиды.

Сабақтың түрлі кезеңдерінде: түсіндіру, бекіту, бақылау кезінде проблемалық жағдайларды пайдалана аламын.

Осылайша, проблемалық оқыту оқушыларды білім, іскерлік және дағды алуға, дербес қызмет тәсілдерін меңгеруге, танымдық және шығармашылық қабілеттерді дамытуға бағыттауға мүмкіндік береді.

Ойын технологиясы

Сабақтарда ойын технологиясын пайдалану оқытуда эмоциялық және ұтымды бірлікке қол жеткізуді қамтамасыз етеді. Осылайша, сабаққа ойын сәттерін қосу оқу процесін қызықтырады, оқушылардың көңіл-күйін көтереді, оқудағы қиындықтарды жеңуге көмектеседі. Осының бәрі оқушылардың ой-өрісін кеңейтуге, олардың танымдық қызметін дамытуға, практикалық қызметте қажетті белгілі бір іскерлік пен дағдыларды қалыптастыруға, жалпы оқу іскерлігі мен дағдыларын дамытуға бағытталған.

Топтық технология

Топтық технология сабақта белсенді дербес жұмысты ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Оқушылардың статикалық жұптағы, динамикалық жұптағы жұмысы зерделенген материалды қайталау кезінде қысқа мерзім ішінде бүкіл топтан пікіртерім алуға мүмкіндік береді, бұл ретте оқушы мұғалім рөліне де қатыса алады, бұл сабақта қолайлы жағдай жасайды. Сондай-ақ, өзіндік жұмысты орындағаннан кейін өзара тексеру және өзін-өзі тексеру қолданылады. Бұл ретте оқушы өзін еркін сезінеді, жауапкершілік дамиды, өз мүмкіндіктерін барабар бағалау қалыптасады, әркімнің тексеруге, бағалауға, ұсынуға, түзетуге мүмкіндігі бар, бұл жайлы жағдай жасайды.

Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Бүгінгі таңда ақпараттық-коммуникациялық технологиялар білім беру процесінде үлкен орын алады. Бұл технологиялардың басты артықшылығы - көрнекілік, себебі ақпараттың үлкен бөлігі көрнекі жады арқылы меңгеріледі және оған әсер ету оқытуда өте маңызды. Ақпараттық технологиялар оқу процесін шығармашылыққа және оқушыға бағдарлануға көмектеседі. АКТ-ны сабақтарда білім беру және оқыту бағдарламаларын қолдана отырып, сабақтарға тұсаукесер жасай отырып, қоршаған орта, әдеби оқу, ИСО, технология курстары бөлімдерінің әртүрлі тақырыптары бойынша бейнелерді көрсету үшін мультимедиялық жабдықтарды пайдалана отырып қолданамын.

АКТ-ны сабақтарда пайдалану:

- мультимедиялық мүмкіндіктердің байлығы есебінен оқу процесін қызықты, жарқын, қызықты ету;

- оқытудың көрнекілік проблемасын тиімді шешу;

- оқу материалын визуализациялау мүмкіндігін кеңейтіп, оны оқушылар үшін неғұрлым түсінікті және қолжетімді ету;

Денсаулық сақтау технологиялары

Осы технологияларды пайдалану сабақ кезінде тапсырмалардың түрлі түрлерін біркелкі бөлуге, ойлау қызметін ауыстыруға, күрделі оқу материалын беру уақытын анықтауға, өзіндік және бақылау жұмыстарын жүргізуге уақыт бөлуге, ТСО-ны нормативтік қолдануға мүмкіндік береді, бұл оқытуда оң нәтиже береді.

Жоғарыда аталған қазіргі заманғы білім беру технологияларын пайдалану оқу процесінің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді, оқытуда үздік нәтижеге қол жеткізуге көмектеседі, пәндерге танымдық қызығушылықты арттырады.

Қытай даналығы былай дейді: «Естідім - ұмытып кетемін, көрдім - есте сақтаймын, істеймін - меңгеремін». Педагогтың міндеті оқушылардың сабақтан алған білімдері олардың өз ізденістерінің нәтижесі болатындай етіп оқу қызметін ұйымдастыру. Бірақ бұл ізденістерді ұйымдастыру, сонымен қатар оқушыларды басқару, олардың танымдық белсенділігін дамыту қажет.

Жаңа педагогикалық технологиялар көмектеседі:

• пассивті тыңдаушыларды тарту;

• сабақтарды анағұрлым көрнекі ету;

• оқу процесін оқушылардың шығармашылық қабілеттерін көрсетуге көмектесетін жаңа, бұрын қол жетімсіз материалдармен қамтамасыз ету;

оқушыларды материалмен өз бетінше жұмыс істеуге үйретуге;

• жедел кері байланысты қамтамасыз ету;

• оқу процесінің қарқындылығын арттыру;

• төзімділікті, мәдениеттердің алуан түрлілігіне бейімділікті тәрбиелеу; оқушылардың танымдық белсенділігін, яғни пәнді үйренуге деген ынтасын жандандыру;

• оқушылардың іс-әрекеттерін объективті бағалау;

• оқу процесі барысында статистикалық ақпаратты жинақтау;

• оқытуда тұлғаға бағдарланған және сараланған тәсілдерді іске асыру;

• мұғалімнің өзін тәртіптеу, оның жұмысқа қызығушылығын қалыптастыру.

Осылайша, сабақтарда жаңа педагогикалық технологияларды пайдалану, мұғалімдер мен оқушылардың ынтымақтастығы оқушылардың оқуға ынтасын арттыруға, қуанышпен және танымдық белсенділіктің жоғары деңгейімен сүйемелденетін әрбір білім алушының еркін даму ахуалын ұйымдастыруға ықпал етеді, сондай-ақ Жаңа технологиялар мектеп бітірушінің тұлғалық әлеуетін қалыптастыру және жетістігін қамтамасыз ету бойынша жаңа мүмкіндіктер береді.

Қорытындылай келе, қазіргі заманғы педагог білім алушылардың ең басты құқықтарының бірі - сапалы білім алу құқығын қамтамасыз ету үшін қазіргі заманғы оқыту құралдарымен жұмыс істей білуге міндетті.